رژیم امنیت دریایی در چارچوب سازمان بین‌المللی دریانوردی با تاکید بر خلیج فارس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری حقوق بین الملل عمومی، پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه، تهران، ایران

چکیده

تجارت و حمل و نقل از طریق راه​های دریایی از روزگاران قدیم تا به امروز دارای اهمیت و جایگاهی ویژه بوده و همچنان نیز این اهمیت خود را حفظ کرده است. اما از سوی دیگر تهدیداتی نیز تجارت دریایی را مورد تهدید قرار می​دهد که در مبحث امنیت دریایی می​گنجد. خلیج­فارس نیز یکی از مناطق دریایی است که پیوسته مورد توجه در بُعد جهانی بوده و بر همین اساس سطح امنیت دریایی در آن برای بسیاری از کشورها دارای اهمیت اساسی است. این پژوهش در پی بررسی اقدامات سازمان​ بین​المللی دریانوردی (ایمو) در زمینه امنیت دریانوردی و شبیه‌سازی آن در منطقه خلیج­فارس است. ایمو در جهت بهبود امنیت دریایی و دریانوردی، مجموعه‌ای از مقررات و قوانین را در قالب‌های گوناگون مصوب کرده که در مجموع رژیم امنیت دریایی را تشکیل می‌دهد. دولت‌های حوزه خلیج­فارس و ایالات متحده به­عنوان بزرگ­ترین نیروی خارجی حاضر در این پهنه آبی، بسیاری از مقررات این رژیم را پذیرفته‌اند اما برای ارتقای سطح امنیت دریایی باید سطح تعهداتشان را با عضویت در سایر کنوانسیون‌های این رژیم، افزایش دهند. از سوی دیگر ابزارهای نظارتی ایمو مانند طرح ممیزی و کنترل دولت بندری در جهت افزایش امنیت در حوزه خلیج­فارس می‌تواند بسیار کارآمد باشد. همکاری دولت در جهت برقراری امنیت دریایی نیز از دیگر اهداف ایمو است که در اساسنامه نیز ذکر شده و مورد پشتیبانی ایمو است. توافقنامه ریاض و ابتکارت و سازکارهای مستقل دولتی بسیاری در حوزه خلیج­فارس در جهت ارتقای امنیت دریایی شکل گرفته که نتایج مطلوبی را به دلیل عدم عام‌الشمولی در بر نداشته است. در مجموع استفاده از ظرفیت‌های موجود در این منطقه و ارائه ابتکاری عام‌الشمول و در نهایت، حمایت و پشتیبانی ایمو می‌تواند به بستری مطمئن در جهت برقراری امنیت دریایی در حوزه خلیج­فارس منجر شود

کلیدواژه‌ها